Η Μυθική Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου

Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη και η δεύτερη πρωτεύουσα της Αιγύπτου, μετά το Κάιρο, είναι γενέτειρα δεκάδων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Ιδρύθηκε το 331 π.Χ. από τον Μέγα Αλέξανδρο και χάρη στο λιμάνι της εξελίχθηκε γρήγορα –περίπου σε έναν αιώνα- σε μία από τις επιφανέστερες εστίες πολιτισμού. Πέρασε από τα Ελληνικά στα Ρωμαϊκά χέρια για να φτάσει στην Αραβική περίοδο και αποτελεί πια ένα μέρος της Αιγύπτου. Παραμένει μέχρι σήμερα διάσημη για τη βιβλιοθήκη της αλλά και για το Φάρο, ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου!

Η Αλεξάνδρεια, στα δυτικά του Δέλτα του Νείλου είναι η πρόταση μου για αυτή την εβδομάδα. Σίγουρα, είναι ένα μακρινό ταξίδι ωστόσο υπάρχουν τόσα μαγευτικά τοπία να απολαύσεις αλλά ακόμα πιο πολλά αξιοθέατα για να επισκεφθείς.

 

Η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας
Η αρχαία βιβλιοθήκη της πόλης, η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, ιδρύθηκε κατά την Ελληνιστική εποχή επί Πτολεμαίου Α’, έπειτα από παρότρυνση του Δημητρίου Φαληρέα –πολιτικού και περιπατητικού φιλοσόφου της Αρχαίας Αθήνας. Λέγεται πως στεγαζόταν σε 3 κτίρια:  τη «Βασιλική Βιβλιοθήκη», το  «Μουσείο» και το «Σαράπειον» .Η μεγάλη καταστροφή αυτής έφτασε μαζί με την εποχή της Ρωμαϊκής κατάκτησης, όπου πολλά από τα χειρόγραφα καταστράφηκαν ενώ άλλα κατασχέθηκαν και οδηγήθηκαν στη Ρώμη. Επί του αυτοκράτορα Καρακαλλά, η περιουσία του «Μουσείου» δημεύθηκε, επιστρέφοντας και πάλι σε αυτό επί αυτοκράτορα Αλέξανδρου Σεβήρου. Κατά τη διάρκεια της Αραβικής κατάκτησης χιλιάδες χειρόγραφα καταστράφηκαν ως καύσιμη ύλη για τα τετρακόσια λουτρά της πόλης από τους κατακτητές που κυβερνούσαν. Όσα από αυτά σώθηκαν βρέθηκαν σε διάφορα σημεία του ορίζοντα, εξαναγκάζοντας τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας να κλείσει.
Στην περιοχή που υπολογίζεται πως ήταν χτισμένη η Βιβλιοθήκη, τη Σελσέλα, δημιουργήθηκε το 2002 ένα νέο κτήριο – η Νέα Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας- υπό την αιγίδα της αιγυπτιακής κυβέρνησης και της UNESCO. Συγκλίνει προς τη θάλασσα, ενώ ένα μέρος της είναι βυθισμένο μέσα σε μία δεξαμενή αναπαριστώντας τον αρχαίο αιγυπτιακό ήλιο που προβάλει από τη θάλασσα. Χρησιμοποιεί τον ήλιο ενώ προσφέρει τη θέα προς τη Μεσόγειο χάρη στην επικλινή σκεπή της. Πάνω στο κτήριο είναι χαραγμένες αντιπροσωπευτικές επιγραφές από όλους τους πολιτισμούς του κόσμου, αποδίδοντας την κληρονομιά του παρελθόντος και θέτοντας τα θεμέλια για ένα νέο ξεκίνημα. http://www.bibalex.org/en/default

Η Στήλη του Πομπήιου
Σ’ αυτή την πανέμορφη και μυθική πόλη υπάρχει ένα μοναδικό δημιούργημα στο νότιο μέρος της πόλης, κοντά στις κατακόμβες και στο αραβικό νεκροταφείο, στον αρχαιολογικό χώρο του Σεραπείου. Η στήλη του Πομπήιου στήθηκε το 297 από τον Αίλιο Πούμπλιο προς τιμήν του αυτοκράτορα Διοκλητιανού για τη νίκη του, το 296. Έχει ύψος 26,85 μέτρα και είναι κατασκευασμένη από μονόλιθο αιγυπτιακό γρανίτη του Ασσουάν – πόλη της νότιας Αιγύπτου. Τα χαρακτηριστικά της την εντάσσουν στους μεγαλύτερους μονόλιθους της αρχαιότητας αλλά και στους μεγαλύτερους της γης! Οι αρχαιολόγοι υποστηρίζουν πως στην κορυφή της πρέπει να υπήρχε ένας πελώριος ανδριάντας. Πήρε το όνομά της από το Γναίο Πομπήιο το Μέγα – στρατιωτικό και πολιτικό ηγέτη της ύστερης Ρωμαϊκής Δημοκρατίας- διότι θεωρήθηκε πως ήταν τοποθετημένη πάνω στον τάφο του.

Το Ενυδρείο της Αλεξάνδρειας
Ένα μικρό ενυδρείο κατασκευασμένο το 1930, κοντά στο φρούριο του Qaitbay στο ανατολικό λιμάνι της Αλεξάνδρειας. Διαθέτει εκθέματα τόσο του αλμυρού νερού από τη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα όσο και του γλυκού νερού από τον Νείλο και τον Αμαζόνιο. Ψάρια και χελώνες πολλών ειδών φιλοξενούνται σε ένα ιδιαίτερο χώρο όπου στεγάζεται ταυτόχρονα και το Ινστιτούτο Θαλάσσιων Ερευνών.

Τζαμί Abu al-Abbas al-Mursi Mosque
Κοντά στην Ακρόπολη Qaitbay, στην περιοχή Anfousi, βρίσκεται το εν λόγω αιγυπτιακό τζαμί. Ένα κτίσμα του 13ου αιώνα, μοναδικής αρχιτεκτονικής, που αξίζει κανείς να επισκεφθεί, αφιερωμένο στο Σούφι Abul Abbas al-Mursi του οποίου ο τάφος βρίσκεται μέσα στο τζαμί και είναι επίσης επισκέψιμος. Τη σημερινή του μορφή την απέκτησε το 1929-1945 από τους  Eugenio Valzania και Mario Rossi, οι οποίοι επηρεάστηκαν αρκετά από την αρχιτεκτονική του παλαιού Καίρου της Αιγύπτου.

Η Ακρόπολη του Qaitbay
Ένα από τα σημαντικότερα αμυντικά φρούρια του 15ου αιώνα βρίσκεται στην ακτή της Μεσογείου, στην ανατολική πλευρά του βόρειου άκρου του νησιού Φάρος στο στόμιο του Ανατολικού Λιμανιού. Ιδρύθηκε το 1477 από το Σουλτάνο Al-Ashraf Sayf al-Din Qa’it Bay. Η Ακρόπολη του Qaitbay κατασκευάστηκε στην ακριβή τοποθεσία του διάσημου Φάρου της Αλεξάνδρειας, ενός από τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου. Το 1904 είχε πια παρακμάσει όταν το Υπουργείο Άμυνας αποκατέστησε τους Άνω Ορόφους και ο Βασιλιάς Farouk διέταξε μία ταχεία ανακαίνιση, με σκοπό να μετατρέψει την ακρόπολη σε βασιλικό σπίτι ανάπαυσης. Μετά την επανάσταση του 1952 τα αιγυπτιακά ναυτικά στρατεύματα μεταμόρφωσαν το κτίριο σε ναυτικό μουσείο. Το μεγαλύτερο έργο αποκατάστασης χρονολογείται από το 1984, όταν η Αιγυπτιακή Αρχαιολογική Υπηρεσία έκανε φιλόδοξα σχέδια για την αποκατάσταση του φρουρίου.

Παλάτι Montaza
Σε ένα χαμηλό οροπέδιο ανατολικά της κεντρικής Αλεξάνδρειας, στην περιοχή Montaza βρίσκεται ένα μεγαλεπήβολο παλάτι με απέραντους και πανέμορφους κήπους. Η μαγευτική θέα που αντικρίζει όποιος το επισκεφθεί είναι μία παραλία της Μεσογείου. Στην αρχή το εκτεταμένο αυτό παλάτι, αποτελούνταν μόνο από το Παλάτι Salamlek –κτίσμα του 1892- το οποίο χρησιμοποιούταν ως κατοικία αλλά και ως κυνηγετικό καταφύγιο. Το 1932 χτίστηκε και το μεγαλύτερο παλάτι – Al-Haramlik – σε ένα μείγμα τουρκικής και φλωρεντίνικης αρχιτεκτονικής καθώς προστέθηκαν και οι βασιλικοί κήποι.

Στη μυθική για πολλούς Αλεξάνδρεια υπάρχουν πολλά ακόμα να επισκεφθείς, να γνωρίσεις και να θαυμάσεις, όπως τα εγκαταλελειμμένα κτίσματα της τότε Ελληνικής παροικίας. Για μας ίσως ο τόπος αυτός να αποπνέει μία ιδιαίτερη μαγεία αν αναλογιστούμε τις προσωπικότητες που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και διέπρεψαν στους τομείς τους, όπως ο Γεώργιος Αβέρωφ , οι Εμμανουήλ και Αντώνιος Μπενάκης, ο Κωνσταντίνος Καβάφης, η Πηνελόπη Δέλτα, ο Γιάννης Κεφαλληνός, ο Νίκος Τσιφόρος, ο Ντίνος Ηλιόπουλος, ο Άγγελος Σ. Βλάχος, η Νέλλη Μασλούμ, ο Ζωρζ Μουστακί, ο Μάνος Λοΐζος, η Άλκηστις Πρωτοψάλτη, ο Ντέμης Ρούσσος, ο Ανδρέας Μιχαλιτσιάνος και πολλοί ακόμα.

Έτσι λοιπόν “Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, {…}” , τόλμησε να επισκεφθείς την Αλεξάνδρεια του Καβάφη!